GES Kurulumu Şartnamesi hazırlarken dikkat edilecek hususlar

[atakale]

Yere Güneş Enerji Santrali kurulumunda EPC firmasından aşağıdaki konularda garanti isteminiz , yatırımınızın karlılığı , uzun ömürlü olmasını ve bakım onarım maliyetlerinizin düşmesini sağlaycaktır.
1- Güneş Panelleri Konusunda dikkat edilecek hususlar
-Güneş Panellerin mutlaka TUV Test Raporu, IEC 61215/IEC 61730 sertifikalarının güncel olmasını talep ediniz.
-Mutlaka Sahaya gelen güneş panellerinden rast gele seçilmiş en az 3 adedini bir başka güneş enerji fabrikasında Elektrolüminans Testi ile mikroçatlak kontrolünü firmadan bağımsız yaptırınız.Üreticinin seçtiği hcürelerin kalitesinden emin olunuz.
-Kesinlikle hiçbir panelde ribon kayması olmamalı, Bus bar lehim başlangıç ve bitişleri düzgün ve kaymadan yapılmış olmalı
-Saha bittiğinde/devreye alındığın tüm panellerin Thermal kamerayla, Hot spot testleri yapılmalı, hatalı paneller değiştirlmeli
-Panellerin MC4 konnektörü TUV sertifikalı ve IP68 korumasına sahip olmalı
-Üretici firmanın garanti şartlarını/garanti dışı bırakan içeren dökümanında bir çok garantiyi ortadan kaldırılacak maddeler vardır
*EPC firmasının yetkisiz olması durumunda garanti ortadan kalkar (EPC firmasının üretici firması tarafından yetkili olduğunu gösteren belge)
* Tüm panellerin seri nuamraları ve test raporu üreticinin kaşesiyle teslim edilmeli
*Üretici firmanın konstruskiyon projesinde clamp noktalarının doğru oduğuna /açıklana kullanım şeklne doğru oduğunun onayı ve belgesi
*Garantinin EPC/Yatırımcı veya GEs adının birlikte geçtiği üreticinin vereceği taahhüt
* Hatalı Panel arızaları gelenelde ilk iki senede ortaya çıkar. İlk iki senede arızalı çıkan paneller sahada kesin kabul esnasında şartsız değiştirilmeli
- güneş paneli çerçevesi kesinlikle hurda alüminyjmdan çekilerek yapılmamış olmalı, demir oranı çok düşük olmalı. Bazı üreticiler panel çerçevesinde
%30 lara varan demir karışımlı ve hurdadan yapmatadır. Panel çerçeve ömürleri bu yüzden düşmektedir.
- Güneş paneli üreticisi firmanın markasından çok daha önemli olan konu , üretimde kullanılan BOM list dir. Kalite odaklı bir BOm list örneği aşağıdadır.
Bom list de güvenilir markalarla ilgili bilgiler
ucuz ve kalitesiz hücre , EVA, Backsheet , connection Box , MC4 konnektör,silikon kullanımıi patlamaya hazır bomba almışsınız demektir.
-Panel kutularıyla birlikte gelen seri nuamrası ve güç ölçüm listesini bir kişi mutlaka toplayıp bir dosyaya koysun. Panel garantisi ile ilgili ileride hukuki bir sorun yaşandığında size bu bilgiler lazım olacaktır.

2-İnvertör Seçimi Marka Servis ve Performans
İnvertör alımı konusunda en güvenli karar markadır. Fakat unutmamak gerekirki 10 sene önceki markaların neredeyse hiçbiri şu an üretim dahi yapmamaktadır. Solar sektöründen tamamen silinmişlerdir.
Burada İnvertör markalarıyla ilgili şunu diyebilirim.
-Huawei 1. sırada güvenlir ve yaygın markadır, üstelik dünya ölçeğinde en tercih edilen markadır. Gelecektede firmanın , sektörüden çekilmesi gibi riskde hiç yoktur.
- Growatt, Sungrow da huaweiden daha iyi performansa sahiptirler. Ancak gelecekte sektörde nasıl bir yere sahip olacaklar , huawei kadar net değilidr.
- Huawei Türkiyede resmi olarak faaliyette olan bir firmadır. Fakat diğer firmaların Türkiyede resmi şirketleri yoktur.Üstelik ithalatçılarıda , sipariş üzerine getiren sektörün önemli firmalarındand değiller.
-İnvertörlerin 100Kw civarı orta güçte seçilmesi maliyeti biraz arttırabilir. Ancak invertör adedinin fazla olması arıza durumunda devreden çıkan ünite birimi azalacağı için uzun vadede çok daha karlı olacaktır. Yani invertörleri büyük seçmeyiniz 100Kw civarı invertör en idealdir. İnvertörlerin büyük seçilmesi 3-5 bin USD/1MW lik bir maliyet düşmesine sebep olur. Ancak bu paranın 5-10 katı fazlası uzun vadede sizden çıkacaktır.
-İnvertrölerin tamamında wifi haberleşme olmalı, invertörün yanına gidildiğinde tüm test ve kotnroller invertörün başında yapılabilmeli
- İnvertörler genelde panel sehbalarının arka kolanlarına monte edilir. İnvertörlerin motajı yapılan sehbaların altına mutlaka ot çıkmaycak şeklde çakıl dökülmelsi kayalık alansa, ot yetişmeyecek şekilde üst toprak sıyrılmalı. Beton dökmek çok daha iyidir. invertör altlarında oluşacak çamur uzun yıllar içerisinde invertörün hasar görmesine yol açacaktır.

3-Güneş enerji Santrallerinde Konstruksiyon Seçimi
Eğer GEs yatırımınızda proje onayı yapıldı ise, Statik projesi ile ilgili söylenecek bir kaç önemli not
- GES de asla pregalvanizli profiller almayınız, Mutlaka sıcak daldırma galvaniz olsun.
-Aşıklar genelde ince yapılır 2mm kalınlığında. Buda galcaniz esnasında deforme olur, üretim esnasında buna dikkat edilmesi istenmeli.
- Clampler en az 3mm kalınlığında ve 60mm uzunluğunda Alüminyumdan yapılmış olmalı.
-Clampler kesinlikle eloksal kaplamalı olmalı
-Türkiyede çoğu clamp üreticisi hurda alüminyjmdan çektirmektedir. Bu şartnamede çaıkca belirtilmelidir.
-Inbus vidalar galvanizli değil paslanmaz olmalı. Buda çok önemli bir statik sağlamlık kriteridir. Özellikle gevrek ve ucuz inbus viadalar sıcaklık farkalrında kafaları gerilmelerden kopamkta ve paneller rüzgarla uçmaktadır.
-Montaj esnasında inbus vidalar sıkılırken torklu şarjlı tornavidada olması gerken tork ayarlanarak yapılmalı.
clamp ne akdar sıkılmalı okumanızı tavsiye ederim
-Clamlerde denk gelmeyen delikler dolayısyla akıllı vida gibi ugunsuz çözümler kesinlikle kullanılmamalıdır.
- GES yapımı esnasında kullanılan , somun, inbus vida, Orta clamp, kenar clamp lerden %2 iş sonunda yatırımcıya yedek olarka teslim edilmeli. GES deki teknisyen ürün alım aşamasında vakit kaybederken, santralde tatsız hasarlar oluşmasın, derhal hızlıca müdahale edilebilsin.
-kosturuksiyonun statik projesinde ve üniversiteden onayı esnasında elbetteki tüm hesapları kontrol edilecektir. ancaközellikle kirişlerin kısa tutulmaması, ve aşıkların panellerin tam doğru noktasından yakalanması gerekir. Bu hatalı montaj tüm panelleri garanti dışına çıkaracak bir uygulamadır. Ayrıca titreşimden ciddi mikro çatlaklarada sebebiyet verir.
aşağıda panellerin clampler neresinden monte eidlmesiyle ilgili bilgileri okumanızı tavsiye ederim.
Güneş Paneli nasıl monte edilir

4-GES Kablolaması nasıl yapılmalı
GES'te muhtelif kesit ve sınıfta kablolar kullanılmaktadır. Bunları marka ve özelliklerine dikkat edilmeli.
-PV -Solar Kablo : Türkiyede üretim yapan bir çok firmanın kablosu güvenle kullanılır. Ancak burada özellikle izolasyon malzemesinin seçimi önemlidir. NAK, HES, Vatan, Solen,ünal gibi markalar tercih edilebilir. Ayrıca Delta, CMK vs.. gibi ucuz kablolarıda tercih etmemek gerekir.
Nexans çok iyi bir kablodur ancak yerli kablolarlada başarılı projeler yapılır. iyi kablo ile düşük kalitedeki kablo arasında en fazla 5-10cent/metre arası bir fiyat farkı vardır. Buda projede 3 000 USD gibi bir fiyat farkı demektir. Fakat tüm arızaların başlıca kaynağı kablo ve bağlantı ekipmanlardır.
Ayrıca bakır oranı düşük kablolar kayıplarınızı arttıracağı için ucuz kablo; size en pahalıya malolacak kablo demektir.
kabloların kesiti projede doğru hesaplanması mümkün olmamaktadır;çünkü gerçek mesafeler uygulamada ortaya çıkmaktadır. Burada da 80 mt yi geçen yerlerde 6mm² kesintindeki kabloalar yerine 10mm² kablolar kullanılmalıdır. Bu şartnameye yazılırsa. EPC firması mesafeleri uzun tutmamak maliyeti düşürmek için en pratik ve doğru bağlantı mesafesi için çaba harcayacaktır.
-Enerji Kabloları seçiminde ,onaylı , bilindik markalalı,sertifiakalı kabloların hepsi birbirine yakın kalitede olacaktır. bilinmeyen bir marka da kesit kontrolü yapılmalı. Üzerinde yazan ile gerçekteki kesit farklı olabilir. Enerji kablolarında alüminyum kablo kullanılacak yerlerde marka çok daha önemli olmakta.
- Solar Kablolar mutlaka çıkmayacak şekilde etiketlenmeli. bir teka rızayı bulmak için tüm kabloalrı yerinden çıakrttıktan sonra tekrar düzenlemek oldukça zor bir iştir.
-solar kablolar aşıkların C profilleri içerisinden tava gibi kullanılarak çekilmesini tavsiye ederim.
-Solar kabloların panele değmememsi gerekir, bunun için özel basit/fabrikasyon 2-3 Tl lik tel tutucuları kullanmalarını tavsiye ederim.
-c profil/aşıkların içinden geçen kabloların organizesini , en plastik kablo bağıyla kullanmak gerekir. Hatta bu kkonuda masraftan kaçmayıp, hiç Plstik kablo bağı kullanamdan özel kablo organize ürünleirni kullanmayı şiddetle tavsiye ederim. Sarkan kablo 3-5 sene içinde ciddi sorunlar çıkarır.
-Mutlaka konnektörlerin özel pense ile sıkılması gerekir, Kabloların uçları 7mm açılmalı, konnektörlerin kabloların dorğu sıkılması gerekir. Bir GES de arıza, yangınların %90 sebebi kablo bağlantılarından kaynaklıdır.
-Santral devreye alındıktan sonra , termal kamerayla tüm MC4 konnektörler ham panel hemde ivnertör tarafından raporlanmalı. emin olun bu iş tüm sntral kontrollerinden çok daha önemlidir.
MC4 konnektörlerle ilgili yazılarımı okumanızı tavsiye ederim
-Sahadaki Enerji kablolarını taşıycaka Kablo tavaları tartışmasız sıcak daldırma ve enaz 2mm seçilmelidir. Ve kapakalı olmalıdır.
- Solar kabloların Invertörlere girişlerinde Tava kullanınız , yoksa o kabloları kimse düzgün ivnertöre taşıyamaz, Invertör girişlerinde kesinlikle kablo bağı kullamayınız, bir kaç senede gevreyip hepsi dağılacaktır.
-Kablolar tavadan çıkıp invertörlere girmeden önce 20cm lik bir fazlalıkla eğilerek getirilmeli, Yani invertör başka bir markayla değişeceğiz zaman, veya başka bir modelle değişeceğiz zaman, kablolar bir miktar yeni konnektörlere takılmaya müsait ve uzatılabilir olmalı.
- Invertör girişlerinde , kablolar çıkmayacak etiket yazıcıyla string nuamrası yazılmalı
-İnvertörün data loger / haberleşmesi kablosuz yapılmamalı. Kablolu yapılmalı. Bu kablolar enerji kablolarıyla bilrikte gitmememli, tamamı invertörlerin olduğu yerde bir saha doalbı içinde birleşerek dataslogere gitmeli. Aksi taktirde bir kaç sene içinde invertör izleme ve dataloger sistemi çalışmaz hale gelir. Dataloger saha doalbında olacaksa çok iyi muhafaza edilmeli ve mutlaka lifepo4 akülü bir ups ile çalıştırılmalıdır.
- İş sonunda uygulamada oluşan proje dışı işlerin tadilat projesine işlenmesi , sahada çıakcak arızaların kolay ve ucuza giderilmesinde büyük katkısı olacaktır.
-OG/ XLP kabloların yeraltında çekilmesi esnasında bims /kum kullanılmalı. Çekim esnasında bir kişinin başına durrarak kotnrol etmesi gerekn önemli bir konudur. Kabloaların birbirine yakınlığı tamamen yönetmeliklere uygun çekilmeli. Kablolarda oluşacak bir patalama günlerce santralin durması demektir. Hem elektrik üretmememinizden kaybınız olacak ve üstelik OG kablonun tamiri pahalı bir iştir. Kablolar çekilirken makaralardan saahda deforme edilmemeli, sıyrılmalar olmamalı. Derin bir yarık mutlaka bir gün patalyıp ciddi zarar açacaktır.
-OG kablo başlıkları ucuz marka seçilmemeli, RAYKEM gibi bilindik bir marka olmalı. Neredeyse OG arızalarının temel sebebi başlığın kalitesiz olmasından ve yetersiz elemanalrdan kaynaklanır. Mutlaka Trafo, başlıkları XLP kablo başlıkları hücrelere giriş yerlerinde denetleyin. Ve fotoğraflatın. EPC firması burada işi ciddiye alamsını sağlayın.

Topraklama Paratoner ve Parafudur
- GEs Sahasında kullanılacakTopraklama şeridi sıcak daldırma galvanizli olmalıdır.Toprak atlında Galvanizli şeritlerin ömrü 20 seneden fazla değildir. pregalvanzili ürünler ise 3-5 sene içinde artık işlevlerini yitirir.
-Invertörler topraklama hatalarında arızaya geçerler. Invertör topraklamaları bakır kabloalarla saha dolaplarındaki Eş potnasiyle baraya bağlanmalıdır.Yani kurallara burada mutlaka uyulmalıdır.
-Sehba aralarında topraklama bağlantısı ciddiyetle ve uygun kesitte yapılmalıdır.
- Aydınlatma direkleri, kamera direkleri topraklaması, mutlaka eş potansiyel baraya taşınmalı. (yani buraya çekilen enerji kablolarının toprak ucu eş potnasiyel baraya girmeli)
- Saha dolapları çok iyi topraklanmalı, özellikle sıyrılan kablolardan kaynaklı insan güvenliğini çok ciddi tehliye atar.
-İnvertörlerdeki combiner Box' Parafudur zaten vardır. Eğer invertörler iyi topraklanmaması durunubnda bu parafudrlar hiçbir işe yaramaz ve yıldırım gibi gelecek yüksek gerilimlerden sistemi koruyamıyacaktır. Sadece ivnertör değil panelerde hasar görecektir.
-Tavsiyem invertörlerle GEs ana dağtım panoları arasında eğer projede saha dolabı kullanılacaksa,oradada AC parafudr kullanılmasıdır.
-Özellikle kayalık alanlarda topraklama direncini yönetmeliklerde yazan değere çekmek zordur. Bu yüzden TEDAŞ kabulu yapılana akdar ölçümlerde sorun olmaması için, betonit veya kimyasal kullanılmakta , toptaklama da zayıf yapılmamakta. Kabul esnasında nasıl yaparlarsa yapsınlar. Ancak topraklamayı kayalıkda olsa standartlara uygun yapsınlar.
-Beton köşkte ,trafoda kurulacak işletme ve koruma topraklaması kesinlikle bakır yapılmalı. Bakır yaşlandıkca , sülfatlandıkca iletkenliği artar ve GEs ömrü sonuna kadar topraklama ile ilgili sorun çıakrtmaz. Galvaniz topraklama çubukları burada kullanılamamalı, montaj esnasında denetlenmeli.
-Mümkünse paratonerler sehbaların en uzağında olsun ve keisnlikle topraklama şeritlerine değmesin yaklaşmasın. Bakır levhalar/çubuklar ve pratoner bakır kablolar yönetmeliklere göre yapılsın.
Bu konuyla ilgili yabancı sitelerden yapılmış iyi bir örnek çalışma
GES Paratoner kurulumu nasıl yapılmalıdır
- Daha az direk kullanmak kapsam alanını projede sağlamak amcıyla sehbaların ortasında paratoner koydurmayın.

Aydınlatma Kamera Sistemi
-Tüm sahanın makul bir ışık şiddetinde aydınlatılması , güvenlik açısından çok önelidir, hırsızlık için gelenlerin gece takip edilememesi durumunda özellikl solar bakır kablolar kesilip çalınmaktadır. Hırsızlar gece güneş panellerinde elektrik olmadığı bilmektedler. Çoğunluklada panllerin altında görünmeden kabloları kesip ciddi zararlar verbilir. O yüzden gece aydınlatması, bekçinin kamera haricinde gözlede etrafı rahat görebilmesi sağlanmalıdır. uzun ömürlü çin malı olmayan, suya karşı dayanıklı kalitlei armatürler kullanılmalı.
-Sahada bekçinin geniş bir alanı gece kameradan izlemesi için,sistemin yüksek çözünürlüklü , 50 mt mesafeli gecegörüşlü kameralarla yapılmalıdır. Kameralar Cat6 gibi kablolarla uygunsuz ve borusuz merkeze getirilmesi durumunda 3-5 senede tamaı çalışmaz hale getirilecektir. Fiber kablo ile hepsinin getirilmesinin maliyeti 2-3 bin dolar mw başına maliyet getirecektir. Ama 30 sene sorunsuz kullanımı sağlanır.
-Kameraların merkezden/pesonelin yaşam alanından UPs üzerinden beslenmesi gerekir.
-NVR kayıt çözünürlüğü ,ve kayıt kapasitesi yüksek seçilmelidir. bilindik bir marka ile yapılmalıdır. Mutlaka bir kabinet içine konmalıdır.

GES yapılırken yangına karşı koruma tedbirleri nasıl alınmalı
-Saha sürekli gözetlenebilir halde olmalı. Kamera sistemi ve aydınlatma ve eğtimli bir bekçi
-Sahada yabani otların mutlaka temizlenmesi gerekir, ve zemin tesviye esnasında bu konuda profesyonel bir çalışma gerekir
-Santral devreye alındıktan sonra tüm bağlantılar termal kamerayla kontrol edilmelidir.
-Invertörlerin altları beton çakıl gibi meteryallerle ot bitmeyecek hale getirilmeli
-İnvertörlerde ark koruma vardır, bunlar takip edilmeli ve alarmlar yazılımla merkezdeki teknik adama veya bekçiye kolayca anlaşılaiblir şekilde oluşturulmalı.
-Kablo kesitleri düşük seçilmemeli
-AC DC Kablo papuçları özel sıkma pensesiyle sıkılmalı Ve tüm papuçlar bakır , alüminyum kalolardada bimetal olmalı.

Özel Tavsiyeler
-Sözleşmede işçilik kalitesi net olarak yazılmalı
-Sahada sürekli yatırımcının bir elemanı, ileride GES de istihdam eidlmek üzere çalıştırılmalı.
-Sahaya all risk sigortası yapılmalı
-Sözleşmeye kabul edileiblir minumum üretim miktarı kwh olarak yazılmalı.
-Montaj esnasında, imalatların üstü örtülmeden önce mutlaka fotoğraf çekilmeli
-En az bir adet invertör, 60 adet güneş paneli, %1-2 civarı clamp vida, bir sehbalık kolon/kiriş/aşık konstruksiyon, 1000 mt kablo(veya artan kablolar), 50 adet Mc4 konnektör yedek olarak alınmalı. İleride bu ürünlerle ilgilis tandart marka ve modeller değişecetir, ürün tedarik sorun olacaktır. Hızlıca devre dışı kalan kısımların çalışrı hale gelmesi bu yedeklerle zaman kaybetmeden yapılabilir.
-Bekçinin kalacağı yerde mutlaka UPS ve jeneratör olmalı.
-Zemin iyi etüd eidlmeli Su basma tehlikesi olan çukur blgelere drenaj açılmalı ve buralara kesinlik invertör koyulmamalı. Tüm invertörler arazinin nispeten yüksek yerine yapılmalı. Örnek sehba nın/dizinin hangi tarafı yüksekte ise o tarafa invertör koyulmasını tavsiye ederim. Projede bu yönte hata varsa düzeltilmeli.
-Panel temizliğinde kullanılacak saf su için bir depo yapılması ve en azından basitçe uygulama için ekipman alınması faydalı olacaktır.
-Panellerin kuşlar tarafından kirletilmesi, verimi düşürmektedir. Temizlenmeside zordur. Yeşil lazerli kuş kovucu ile saha yüzde yüze yakın korunaiblir maliyeti yakalşık 2000 USd dir. Tavsiye ediyorum