Jel Akü Arıza Çeşitleri ve Tamir Yöntemleri

[atakale]

1-Jel ve Kurşunlu Akü Arıza Çeşitleri Hazırlayan Elektr. Müh. İsmail Hakkı Özdem

Sülfatlaşma
Aküler, uzun süre şarj edilmeden bekletilmesi sülfatlaşmaya yol açar. Aküler kullanılmadığı zamanlarda aylık %3 kadar kendi kendine deşarj olurlar. Bu da uzun süre bekletilen bir akünün boşalmasına , ve boş akünün de plaklarında sülfat oluşmasına sebep olur.
Aşağıdaki uygulama hatalarıda sülfatlaşmaya sebep olur
-Akünün kısa süreli şarj edilip uzun süre bekletilmesi.
-UPS gibi uygulamalarda olduğu gibi hiç deşarj edilmeden uzun süre 6 ay ve
-Bazen yeni akülerde de sülfatlaşmaya rastlanır. Fabrikada da tam şarj edilmeden depoda bekletilen akünün müşteriye bekletilerek teslim edilmesi esnasında da bu arızalar görülmektedir. Özellikle ithal aküler uzun tedarik süresi içerisinde ve depolarda uzun süre beklemesi bu tür arızaların sık görülmesine sebep olur.
Kalıcı Olmayan Sülfatlaşma ve Giderilmesi
Deşarj olmuş haldeki Sülfatlanmış akü, kendi asitli elektroliti ile kapasitesinin 20 de biri değerinde ki akım ile şarj cihazıyla şarj edilmesi gerekir. Sülfatlaşmış Akü yüksek gerilimde verseniz çok az akımla şarj olacaktır. Bu yüzden yüksek akıma ulaşana kadar 16,1Volt ile şarj edilmesi gerekir. Yani, kapasitesi %5 e ulaşana kadar 16,1v ile şarj ediniz. Zaten sülfat yok oluyorsa, akım birden yükselecek, ve normal 14,4V da kapasitesinin %10 nu oranında akımla şarja devam edilmesi gerekir. Akü, redresörde şarjda iken, en az 16,1 voltu görmüş ve yoğunluklar da 1,280 gr/ cm3 değere ulaşmışsa şarj oldu demektir.

2-Aşırı Şarj
Şarj Cihazı 14,8 Volt üstünde gerilim üretmeye başladığında , akü yüksek şarj
olmaya başlar. Tamamen deşarj olmuş akünün redresörde, akünün kimyasal limitlerinin üstünde, yüksek gerilimle şarj edilmesi akünün arızalanmasına sebep olur. , aküye asitli su ilavesi veya asitli suyun boşaltılması bu arızaya sebep olur. Akünün plakalarında bulunan oksit azalır. Aşırı şarj esnasında ısıyla elektrolit/su kaybı da olur. Geri dönülmez bir kapasite kaybına sebep olur. Jel aküler aşırı şarjdan daha çok etkilenir.
Belirtileri:
-Akü hücrelerinin elektrolit yoğunluklarının yüksek olması. 1.28cm³/gr ın üstünde olması durumu.
-Maşalı voltmetre ile aküye hücresel şarj yapıldığında gözlerde kaynama
Aşırı ısınma görülmesi.
-Akünün normalin üstünde ısınması sebebiyle su seviyelerinin düşmesi
ve neticesinde Plakalarda dökülme oluşması.
-Akünün elektroliti renginin koyu hale dönmesi.
- Akünün Elektrolitinin- Asitli su yüzeyine cam elyafların, seperatörlerin çıkması
-Akü kapaklarının, buşonlarının asit taşmaları sebebiyle kararması
Araç farlarının, gaza basıldığında kırpma yapması.

Aşırı Şarj Edilmiş Akülerin Tamiri
Kurşun asit akülerin tamir ve kurtarılma yöntemleri, genelde aşağıdaki gibidir:
- Tüm elektrolit boşaltılır ve karbonatla plakalar yıkanır, elektrolit yenilenerek tekrar şarj edilir
-Desülfatör devrelere bağlanarak akünün kapasitesinin kazanılması sağlanır
-Jel akülerde maalesef durum daha kötüdür. Plakaların jelden ayrılıp temizlik ve yıkanma işlemleri mümkün değildir.
-Genelde aşırı şarj edilen aküler artık geri getirilemez.

3-Jelin Kuruması veya Elektrolitin Eksilmesi
Sulu Kurşun Aküler kullanıldıkça, yaz aylarındaki yüksek sıcaklık, hızlı şarj ve deşarj esnasında su kaybederler. Jel aküler ise uzun süre kullanılmadığında jel sıvıya/suyu kaybederek pütür pütür olur. Bu iki durumda da akü kapasitesi düşer ve akü hızlıca kullanılmaz hale gelir.
Özellikle sulu akülerin sık sık elektrolit seviyesi kontrol edilmelidir. Plakaların kesinlikle açıkta, havayla teması önlenmelidir.
Çözüm-Tamiri
Sulu kurşun akülere akü sıvı seviyesi göstergesine kadar saf su ilave etmek yeterlidir. Jel akülere de akü kapaklar açılarak, bir şırıngayla saf su yüzeye püskürtülür. Ve bir gün bekledikten sonra yüksek gerilimle 16,5V şarj edilir. Akü şarj akımı yükselince 14,4 Absorbation şarja devam edilerek akü dolana kadar şarja devam edilir.

4-Akünün Yüksek Sıcaklığa Maruz Bırakılması
Kurşun asit , Jel ve sulu aküler 20°C de bekletilmesi ve kullanılması gerekir. Güneş altında uzun süre yüksek sıcaklıklarda kalan aküler, yüksek ısı ortamlara çalışan aküler hızlıca deşarj olurlar. Ayrıca elektrolit eksiltirler
Çözüm Tamiri
Aküye saf su ilavesi yapılır. Akü tekrar yüksek gerilimle 16,5V ile şarj edilir.

5- Akünün Hücrelerinden birinin bozulması kısa devre olması Gerilim düşmesi
Dolu/Şarj edilmiş bir akünün her bir hücresi 2,22Volt gerilim gösterir. 12V luk bir aküde 6 adet hücre bulunur. Bunların plakalarında akü bağlantı giftlerinde ve kutup başlarındaki bağlantı plakalarında bir sorun olduğunda, akü tam şarj edilse bile hiçbir zaman 12V luk gerilimin altında ölçülür.
Bu durumda akü hücrelerden birinin kısa devre olduğu ve bir hücrenin çalışmadığı anlaşılır.
Çözüm Tamiri
Akünün kullanıcılar tarafından tamiri ve geri döndürülmesi mümkün değildir. İçinin açılıp, arızalı hücrenin separatörlerinin ve plaklarının kontrol edilmesi gerekir. Bu işlem fabrikada ve teşkilatlı atelyelerde yapılabilir. Tehlikelidir, asit ve patlamalar görülebilir.